Öğrenmenin Sofrasına Davet: Bir Eğitimcinin Bakışından Islama Köfte
Öğrenme, tıpkı bir sofraya oturmak gibidir. Masaya getirilen her tabak, bilgiyle yoğrulmuş bir deneyimi temsil eder. Bir eğitimci olarak her gün şunu fark ediyorum: öğrenmek sadece zihinsel bir süreç değil, aynı zamanda kültürel, duygusal ve toplumsal bir yolculuktur. Bu yolculukta bazen bir kitap, bazen bir insan, bazen de bir lezzet öğretir. Bugün o lezzetlerden biriyle — Islama köfteyle — öğrenmenin dönüştürücü gücüne bakacağız.
Islama Köfte Hangi Yöreye Aittir?
Islama köfte, Türkiye’nin lezzet haritasında Sakarya ili, Adapazarı yöresine özgü bir yemektir. Bu yemek, sadece damak tadıyla değil, aynı zamanda toplumsal bellekteki yeriyle de dikkat çeker. Adapazarı sokaklarında sıcacık dumanıyla servis edilen islama köfte, adını “ıslatılmış ekmeklerden” alır. Etin yanına, et suyuna batırılıp ızgarada kızartılan ekmek dilimleri eşlik eder. Bu haliyle hem sade hem derin, hem geleneksel hem de öğretici bir lezzettir.
Peki, bir yemek nasıl olur da pedagojik bir simgeye dönüşür?
Öğrenme Teorileriyle Sofrada: Yaparak Yaşayarak Öğrenme
Islama köftenin hazırlanış süreci, John Dewey’in “yaparak öğrenme” teorisini hatırlatır. Çünkü bu yemek, bir tarifin ötesinde, bir sürecin ürünüdür. Etin hazırlanması, ekmeğin ıslatılması, ateşin ayarının dikkatle yapılması… Her adım, deneyimsel öğrenmenin örneğidir. Nasıl ki öğrenciler bilgiyi deneyimle içselleştiriyorsa, bu yemek de ustasının elinde pişerken bilgiyle yoğrulur.
Dewey’in dediği gibi, “Eğitim, hayatın kendisidir.” Islama köfte de bu anlayışın mutfaktaki yansımasıdır: kültür, sabır, gözlem ve emek birleşerek ortaya çıkar. Öğrenme, tıpkı bu yemekte olduğu gibi, duyuların ve deneyimin birleşimidir.
Toplumsal Öğrenme ve Kültürel Aktarım
Albert Bandura’nın sosyal öğrenme kuramı, bireyin çevresini gözlemleyerek öğrenmesini vurgular. Bu açıdan bakıldığında, islama köfte bir “gözlem yoluyla öğrenme” örneğidir. Sakarya’da büyüyen bir çocuk, anne-babasının köfte hazırlığını izlerken yalnızca yemek yapmayı değil, aynı zamanda bir kimlik biçimini öğrenir.
Islama köfte sofraları, tıpkı bir sınıf gibidir: herkesin payı vardır, herkes bir şey öğrenir. Büyüklerin sessiz sabrı, gençlerin merakı, paylaşmanın sıcaklığı… Bunlar, toplumsal öğrenmenin en doğal ortamını oluşturur. Bir öğrencinin öğretmeninden öğrendiği kadar, bir çocuğun sofrada gözlemlediği de eğitimin bir parçasıdır.
Bireysel ve Toplumsal Dönüşümün Lezzeti
Her yöresel yemek gibi islama köfte de bir toplumun belleğini taşır. Ancak bu bellek, yalnızca geçmişe ait değildir; geleceğe aktarılan bir öğrenme biçimidir. Çünkü her yeni kuşak, bu yemeği kendi elleriyle yaparak geleneği yeniden üretir. Bu noktada, Paulo Freire’nin “dönüştürücü öğrenme” anlayışı devreye girer. Freire’ye göre, gerçek öğrenme; bireyin dünyayı anlamlandırma biçimini değiştirmesidir.
Islama köfteyi pişirmek ya da yemek, bir anlamda kültürel farkındalık öğrenmektir. Çünkü kişi, bu süreçte ait olduğu toplumu, geçmişini ve kimliğini yeniden keşfeder. Böylece bir yemek, bir farkındalık deneyimine dönüşür.
Pedagojik Bir Metafor Olarak Islama Köfte
Bir eğitimci gözüyle bakıldığında islama köfte, sadece yöresel bir yemek değil; öğrenme sürecinin bir metaforudur. Nasıl ki köfte lezzetini ekmeğin ıslanmasından, ateşin sıcaklığından, ustanın sabrından alıyorsa; öğrenme de öğrencinin merakından, öğretmenin rehberliğinden ve toplumsal bağlamdan güç alır.
Bir öğrencinin başarısı nasıl sadece bilgiyle değil, duygusal ve sosyal destekle mümkünse; bir yemeğin lezzeti de sadece malzemeden değil, emekten ve paylaşımdan doğar.
Öğrenme Deneyimini Yeniden Düşünmek
Islama köftenin hikâyesi bize şunu hatırlatır: öğrenme, her yerde ve her anda mümkündür. Bir sofrada, bir mutfakta, bir sohbetin içinde bile… Öğretmek, sadece anlatmak değil; paylaşmak, göstermek ve yaşatmaktır.
Peki siz hiç düşündünüz mü?
– Günlük yaşamınızda öğrendiğiniz şeyler arasında en çok hangisi sizi dönüştürdü?
– Bir sofrada ya da gelenekte, hangi değerleri farkında olmadan öğrendiniz?
– Eğer öğrenme bir yemek olsaydı, sizin tarifinizde hangi malzemeler olurdu?
Bu sorular, hem bir eğitimciyi hem de bir bireyi düşünmeye davet eder. Çünkü öğrenmek, tıpkı islama köfte gibi — emek ister, sabır ister, ama sonunda her lokmasıyla insana kendini hatırlatır.